Onderzoek: Medisch
Oplossingen voor medisch kwetsbare ongedocumenteerden
Bijna de helft van de ongedocumenteerde deelnemers aan de Amsterdamse Landelijke Vreemdelingen Voorziening (LVV) is medisch kwetsbaar. In Amsterdam wordt al ingezet op maatwerk én specifieke ondersteuning voor medisch kwetsbaren. Desondanks blijkt het binnen de LVV lastig om voor iedereen een duurzame oplossing te vinden en lopen trajecten van medisch kwetsbare ongedocumenteerden soms vast.
Onderzoek
De RgOA geeft in het recente rapport ‘Van Onzichtbaar naar Zichtbaar‘ inzicht in de groep medisch kwetsbare ongedocumenteerden, de knelpunten en oplossingsrichtingen. Met als doel bijdragen aan duurzame oplossingen. De komende tijd gaan wij in dat kader verder met de vraag: Welke mogelijkheden zijn er binnen de LVV en wat kan er daarbuiten worden gedaan om tot oplossingen voor medisch kwetsbare ongedocumenteerden te komen?
Context
Een korte situatieschets: in 2019 is de LVV in Amsterdam van start gegaan. Met als doel duurzaam perspectief voor ongedocumenteerde mensen. Gedurende maximaal 18 maanden krijgen zij 24uurs opvang en begeleiding om te werken aan duurzaam perspectief. Daaronder valt; legaal verblijf in Nederland, doormigratie of terugkeer naar het land van herkomst. Amsterdam heeft 360 LVV plekken beschikbaar.
Op peildatum 15-12-2020 waren 324 plekken in gebruik, 159 bedden werden bezet door medisch kwetsbaren: dat is 44% van de hele LVV populatie. Ter vergelijking: in andere LVV steden was dat 14% (Eindhoven), 24% (Utrecht) en 30% (Rotterdam). Van Amsterdamse medisch kwetsbare ongedocumenteerden kampen 130 (82%) met multipele gezondheidsproblematiek en hebben 39 (25%) een chronische indicatie van de GGD. De Amsterdamse LVV heeft dus een zware medische populatie, met ook nog eens zware medische problematiek.
Wat wordt er al gedaan?
Op dit moment zijn er binnen de LVV Amsterdam 100 opvangplekken speciaal voor medisch kwetsbaren. Er wordt ingezet op stabilisering van psychische klachten en er is de mogelijkheid om de trajecten tijdens een intensieve traumabehandeling te ‘bevriezen’ (de behandeltijd gaat dan niet van de trajecttijd af). Er was een apart clusteroverleg over medisch kwetsbare ongedocumenteerden en er zijn samenwerkingsverbanden om medische zorg toegankelijk te maken en houden. Medisch kwetsbare terugkeerders krijgen extra begeleiding.
Al deze aspecten zijn essentieel voor het stabiliseren van medisch kwetsbare LVV-deelnemers, het verminderen van gezondheids-en-veiligheids-risico’s in de samenleving, en uiteindelijk het vinden van duurzame oplossingen voor medisch kwetsbare ongedocumenteerden.
Waarom lopen trajecten toch vast?
Door een combinatie van factoren; deels is er voor bepaalde mensen geen passend woon-, zorg- en begeleidingsaanbod binnen de huidige LVV, waardoor de randvoorwaarden niet voldoende stabilisering en ruimte bieden om te kunnen werken aan de volgende stap: duurzaam perspectief. Anderzijds lopen trajecten ook vast op het realiseren van duurzaam perspectief, zowel voor legaal verblijf als terugkeer.
Voor een medische vergunning voor verblijf in Nederland moet je aannemelijk maken dat de zorg in het land van herkomst feitelijk ontoegankelijk is. In de praktijk blijkt dit heel lastig, zelfs in een juridisch traject onder begeleiding van een professional organisatie.
Ook de vastgelopen terugkeertrajecten hangen hiermee samen. Er is namelijk een verschil tussen beschikbaarheid van zorg in het land van herkomst en feitelijke toegankelijkheid van zorg in een specifieke casus. Zorg kan dus misschien wel beschikbaar zijn in een land van herkomst, maar om tot een realistisch terugkeerscenario te komen moet de deelnemer het ook kunnen betalen, de zorg kunnen bereiken en weten waar medicijnen kunnen worden verkregen. Dit laatste is lastig in kaart te brengen en per persoon verschillend.
Wat is er nog meer nodig binnen de LVV?
Voor een groot gedeelte van de medisch kwetsbare ongedocumenteerden geldt dat er een duurzaam toekomstperspectief is, ondanks hun medische kwetsbaarheid. Met de juiste begeleiding en voldoende middelen kan hieraan gewerkt worden. RgOA richt zich hiervoor op drie oplossingsrichtingen:
- Realiseren van flexibele einddatum trajecten van medisch kwetsbaren.
Dit biedt de nodige rust en ruimte voor de complexiteit van deze casussen.
- Toetsbaar definiëren en categoriseren van medisch kwetsbaren.
Voor maatwerk en nauwsluitende oplossingen.
- Toegang tot zorg in Nederland en landen van herkomst zo goed mogelijk waarborgen. Door samenwerkingen hier en in het land van herkomst.
Wat is er buiten de LVV nodig?
Voor een overblijvende groep geldt dat er geen oplossing zal worden gevonden in de huidige constructie van de LVV, of dat zij überhaupt niet aan de toelatingscriteria van de LVV voldoen. Daarom is het van belang dat:
- Begeleid wonen mogelijk word gemaakt. Binnen en / of buiten de LVV.
- Medisch kwetsbaren die niet aan de LVV eisen voldoen toch de juiste begeleiding krijgen.
Wat gaan wij doen?
Binnen de LVV zetten wij ons in voor de bovengenoemde oplossingsrichtingen. Daarvoor zijn wij in gesprek met de betrokken partners, gemeente, het rijk en externe partijen. Wij organiseren en nemen deel aan speciale bijeenkomsten en workshops en zetten vervolgstappen in onderzoek.
Wat kan jij doen?
Dit vraagstuk is een maatschappelijk vraagstuk. Ook al hebben deze mensen geen verblijfspapieren, hun leven speelt zich nu wel hier af. Zowel vanuit humaan en mensenrechtelijk perspectief verdienen deze mensen passende hulp, als ook vanuit het perspectief van het verminderen van gezondheids-en-veiligheids-risico’s in de samenleving.
Daarnaast vergt het punt van vastlopende casuïstiek, op verblijf en terugkeer, verdere aandacht.
Daarom roepen wij betrokken Amsterdammers, van huisarts tot huisman, op om mee te denken, praten en doen om dit vraagstuk verder te helpen en zorg toegankelijk te maken. Wil jij als vrijwilliger iemand steunen? Kan jij lobbyen binnen jouw organisatie? Of wil je een programma op dit thema organiseren? Schroom niet om contact met ons op te nemen. Het hele rapport is op verzoek ook op te vragen.